In deze programmarekening kijken we terug op een bewogen jaar. Een jaar vol onverwachte gebeurtenissen die veel van onze inwoners hebben gevraagd. Tegelijkertijd zagen we veel veerkracht bij inwoners, ondernemers en instellingen, kortom de Edese samenleving. Ook wij als gemeente hebben in 2020 alle zeilen bijgezet om de effecten van de coronacrisis zoveel mogelijk te beheersen en tegelijkertijd onze dienstverlening te continueren en te blijven werken aan de toekomst van Ede.
U ziet al deze aspecten in deze programmarekening terug: onderwerpen waar we zijn geraakt door de coronacrisis, maar ook waar we desondanks in staat zijn geweest om mooie zaken te realiseren. Zo beschermen wij onze natuur en leefbaarheid, benutten wij onze kwaliteiten voor wonen en verkeer en zijn wij dienstbaar naar onze inwoners. In vogelvlucht benoemen wij enkele zaken hieronder.
Veerkracht samenleving en wendbaarheid gemeente
Samen met het onderwijs, welzijnspartijen en de zorg hebben we ons ervoor ingezet om ondersteuning te bieden waar de maatregelen inwoners het hardst raakten. Voorbeelden hiervan zijn de Tozo-regeling (steun voor zelfstandig ondernemers), noodopvang voor kinderen in kwetsbare situaties of ouders met vitale beroepen, ondersteuning en middelen voor thuisonderwijs, acties om eenzaamheid te voorkomen, extra opvangplekken voor crisissituaties, onderwijs op afstand voor inburgeraars en extra acties om huiselijk geweld en kindermishandeling te voorkomen en signaleren. Er was een compensatieregeling voor zorgaanbieders om liquiditeitsproblemen te voorkomen en zorg zoveel mogelijk te kunnen continueren.
De actie ‘Support Your Locals’, om lokale (horeca)ondernemers te steunen, is door de gemeente ondersteund en mede gepromoot. Daarnaast hebben we uitvoering gegeven aan maatregelen van de Rijksoverheid en eigen maatregelen voor ondernemers om liquiditeitsproblemen zoveel mogelijk te voorkomen.
Er is intensief afgestemd met partners over maatwerk en waar de nood het hoogst is. Op deze manier is bijvoorbeeld de regeling voor culturele instellingen tot stand gekomen.
Veel evenementen konden vorig jaar niet doorgaan vanwege de coronamaatregelen. Dat geldt ook voor de Airborne Luchtlandingen en het publieksevenement. Om het verhaal van de Airborne te blijven vertellen, werd een alternatief programma ontwikkeld met Culturele Dropzones, Airborne in the City en een doeboekje voor het basisonderwijs. Hiervoor was veel animo.
Om de impact van de coronacrisis goed te kunnen volgen hebben wij als één van de weinige gemeenten een actuele corona-monitor ontwikkeld. Deze monitor biedt inzicht in de effecten van de crisis en laat zien waar extra ondersteuning nodig is.
Beschermen door inzet op natuur en duurzaamheid
We vinden het belangrijk om goed voor de natuur in onze gemeente te zorgen. We nemen maatregelen om uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen, maar treffen ook herstelmaatregelen in de natuur zelf. Het bekalken van de bos- en heidegebieden op de Ginkel is daarvan een mooi voorbeeld. Door kalk wordt de bodem minder zuur, waardoor vegetatie kan herstellen. Ook de vogels profiteren daarvan.
Er is een bomenfonds ingericht. Wie een kapvergunning aanvraagt en niet een nieuwe boom kan herplanten, moet de waarde van de boom betalen aan hetbomenfonds. Hiervan worden nieuwe bomen aangeplant. Zo houden we Ede groen voor de volgende generaties.
Ook in het kader van zorg voor onze natuurlijke omgeving, is in 2020 de Duurzame Energie Monitor opgesteld. Deze zal jaarlijks worden geactualiseerd. De monitor laat onder andere zien dat de energiebesparing in Ede harder gaat dan landelijk en dat het doel voor zon op dak voor 2022 in 2019 al bijna is gehaald. We zijn op de goede weg!
Beschermen met oog op leefbaarheid
Na de ongeregeldheden tijdens de jaarwisseling 2019/2020 in Veldhuizen, is er intensief samengewerkt door politie, jongerenwerk en de afdelingen Toezicht en Veiligheid om de jaarwisseling 2020/2021 rustig te laten verlopen. Ook is er een Interventieteam opgestart. Mede hierdoor is de jaarwisseling rustig verlopen.
Er was de afgelopen jaren behoorlijk overlast van de eikenprocessierups. We zijn aan de slag gegaan om dit aan te pakken. Er zijn vogelhuisjes uitgedeeld en er is een meldkaart opgezet. Meldingen werden snel opgevolgd. Hierdoor is de overlast van de rups beperkt.
Om de veiligheid te verbeteren is er een nieuw ontwerp voor een verkeersveilige Stationsweg. In korte tijd is dit met steun van bewoners en ondernemers gemaakt. Over een tijd is hier een fietsstraat te zien, gaat de snelheid terug naar 30 km/u en wordt het dus een stuk veiliger. Bijkomend voordeel van het nieuwe ontwerp is dat er extra ruimte voor groen komt.
Het Kuiperplein kreeg een grondige opknapbeurt. De asfaltvlakte verdween en er kwam een mooi parkeerterrein met klinkers voor terug, inclusief laadplein voor elektrische auto's. En natuurlijk zoals overal in het centrum veel groen: meer bomen en meer planten. De Heideweek kon helaas niet doorgaan, maar op het plein zijn alle nodige aanpassingen doorgevoerd die een bruisende Heideweek mogelijk maken.
Benutten door woningbouw en verkeer
Ondanks de uitdagingen van bouwen vlak bij de natuur (stikstof) werd er in 2020 flink gebouwd. Niet alleen in Ede maar ook voor de buitendorpen werden mooie plannen gerealiseerd, waarin telkens een mix van dure, betaalbare, huur- en koopwoningen worden gebouwd. Steeds zonder nadelig effect op de natuur.
De verbindingsweg tussen Ede-Oost en de A12, de Parklaan, wordt na jarenlange voorbereiding echt gerealiseerd. Op verschillende plekken van het tracé ging de schop de grond in. Dat maakt het straks voor veel bewoners, zeker die van de nieuwe wijken Enka en Kazerneterrein, makkelijker om Ede te bereiken.
In 2020 is de oude gymzaal in Bennekom getransformeerd naar een nieuwe brandweerkazerne. Het gebouw laat zien dat hergebruik van een bestaande basis (fundament en constructie van de oude gymzaal), duurzaamheid en de verbeterde uitstraling van een toegangsweg tot het centrum hand-in-hand kunnen gaan.
Bedienen door eigentijdse dienstverlening
We zijn continue bezig om onze dienstverlening te verbeteren. Vorig jaar maakten we digitale geboorteaangifte mogelijk. Kersverse ouders hoeven niet meer naar het gemeentehuis te komen, maar loggen thuis in met hun DigiD. Op deze manier is de aangifte zo gedaan.
Financiën
De start voor de begroting 2020 was geen eenvoudige opgave. In de Perspectiefnota 2020-2023 hebben we met een totaalpakket gezocht naar financiële ruimte voor ambities, zij het beperkt, en voor het oplossen van knelpunten. Toen werd de druk op onze gemeentelijke begroting al zichtbaar: verdere maatregelen binnen het sociaal domein waren nodig om de zorg binnen beheersbare kaders te kunnen blijven uitvoeren. Gesprekken met het Rijk over met name de kosten van de jeugdzorg hebben vooralsnog alleen geleid tot incidentele tegemoetkomingen. Het is aan het nieuwe kabinet om met structurele middelen over de brug te komen.
Vrijwel het gehele jaar hebben we te maken gehad met het coronavirus. Voor zo’n € 12,5 miljoen is aan extra inzet gepleegd, en zijn activiteiten of inkomsten niet doorgegaan of gerealiseerd. Vanuit het Rijk is hierop snel geacteerd door het verlenen van extra middelen. Dit maakt dat het resultaat 2020 nauwelijks is beïnvloed door corona.
Het resultaat ‘onder de streep’ van € 6,6 miljoen wordt in belangrijke mate bepaald door een voordeel van € 5,2 miljoen uit grondexploitaties. Rekening houdend met dit voordeel en de voorgestelde resultaatbestemming dan resteert een beperkt voordeel van € 1,4 op een begrotingstotaal van € 400 miljoen.
Dit resultaat past ook in de neerwaartse beweging van jaarrekeningresultaten, die steeds meer tenderen naar ‘nul’.
Bijna een jaar geleden hebben we met veel andere gemeenten besloten om geen perspectiefnota uit te brengen. De meeste financiële onzekerheden zijn er een jaar later nog steeds. Landelijk lezen of horen we dagelijks van gemeenten die de noodklok luiden en moeten ingrijpen: verschraling van de voorzieningen en/of verhoging van de belastingen. Landelijk geven gemeenten naar Den Haag het signaal af over de afbrokkelende houdbaarheid van de gemeentefinanciën en de gevolgen daarvan voor de leefbaarheid in onze samenleving. Vooralsnog gebeurt dit zonder vooruitzicht op structurele verbetering op het sociaal domein of conclusies ten aanzien van de herverdeling van het gemeentefonds. In deze context zien we ook in Ede dat het aanbieden van een begroting met structureel financieel evenwicht een jaarlijkse opgave is. Meevallers blijken meestal incidenteel van aard te zijn. Door behoedzaam met onze middelen om te gaan, beschikken over voldoende weerstandsvermogen en hebben we in 2020 de reserve cofinanciering kunnen instellen om adequaat in te kunnen spelen op kansen om samen met onze partners opgaven voor Ede te realiseren.
Leon Meijer
Wethouder Financiën