Inkomensondersteuning
Begin 2020 zagen we dat meer inwoners in staat waren om zelfstandig in hun inkomen te voorzien. Dit bleek uit de daling van het bestand bijstandsuitkeringen. Een daling die eind 2017 was ingezet. In 2020 is dat beeld veranderd. Door de coronacrisis is het bestand gestegen met als resultaat eind 2020 een toename van 5,5 procent van het bestand. De toename is vooral te zien bij de jongeren tot 27 jaar en in de categorie 27-45 jaar. Het betreft met name het niet verlengen van tijdelijke contracten of het beëindigen van flexwerk.
Tegelijkertijd zien we dat het aantal inwoners dat al langer dan 5 jaar een uitkering ontvangt verder toeneemt. Het vergt een lange adem om de re-integratie van deze inwoners te laten slagen. De situatie op de arbeidsmarkt door de coronacrisis zorgt voor extra vertraging om dit doel te bereiken.
Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo)
De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) is één van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. De regeling is voor zelfstandig ondernemers, waaronder zzp’ers. Het voorziet in een aanvullende uitkering voor levensonderhoud als het inkomen door de coronacrisis tot onder het sociaal minimum daalt. En in een lening voor bedrijfskapitaal om liquiditeitsproblemen als gevolg van de coronacrisis op te vangen. De maatregel is inmiddels 2x verlengd waardoor we spreken van Tozo 1, Tozo 2 en Tozo 3. Eind 2020 zijn 2.156 aanvullende uitkeringen verstrekt en 62 leningen voor bedrijfskapitaal.
Een deel van de beschikbare capaciteit van de afdeling Inkomen, Aanvullend inkomen & Schulddienstverlening is in 2020 ingezet voor de uitvoering van de Tozo. Dit kon omdat corona zorgde voor minder vraag naar capaciteit op de reguliere productie van inkomen (zoals aanvullend inkomen) en schulddienstverlening samen. Als voorbeeld: op bepaalde onderdelen was geen contact met inwoners mogelijk waardoor geen trainingen rechten/plichten en geen budgettrainingen gegeven zijn. De handhaving en fraudepreventie lag door de beperking op het contact met inwoners zo goed als stil. Daarnaast nam het aantal aanvragen op het product schulddienstverlening niet toe.
Handhaving en fraudepreventie
Als uitwerking van het nieuwe beleidsplan Natuurlijk Naleven is een jaarplan 2020 opgesteld en ter informatie gedeeld met de raad (conform de afspraak om vanaf 2020 jaarlijks een plan van aanpak op te stellen).
De toepassing van het jaarplan is doorkruist door de coronacrisis, wat ook blijkt uit de effectindicatoren die betrekking hebben op handhaving en fraudepreventie. Met name het aandeel dat het doen van huisbezoeken bijdraagt aan de fraudepreventie is stil komen te liggen. De verbeterslag op de samenwerking met Werkkracht is wel geslaagd. Met een gezamenlijke kick-off in januari is gestart met nauwe samenwerking en processen die de samenwerking ondersteunen.
Aanvullende inkomensondersteuning, innovaties
De nieuwe fietsregeling voor minima is geïmplementeerd. Dit betreft het aanbod van refurbished fietsen, aangeboden door Restore, die tevens fungeert als één van de partners die bijdraagt aan re-integratietrajecten om inwoners te ondersteunen richting de arbeidsmarkt. Een deel van het aanbod komt van de zwerffietsen die uit de openbare ruimte worden verwijderd en door Restore worden gerefurbished. Zo worden meerdere doelen: een schone openbare ruimte, re-integratiedoelstellingen en een circulaire economie, met elkaar verbonden.
Geïnspireerd door het idee van de refurbished fietsen is het plan refurbished laptops in werking gebracht. De laptops zijn bedoeld voor schoolgaande kinderen en vallen binnen de minimaregeling van de gemeente Ede. Het betreft vooralsnog een pilot. Dit plan wordt in 2021 geëvalueerd.
Om de kosten voor bewindvoering naar beneden te brengen is het product Budgetplus verder geïmplementeerd. Het gaat hier om inwoners die vallen binnen het bereik van het gemeentelijk minimabeleid. Deze inwoners kunnen geholpen worden met ondersteuning vanuit de gemeente waar anders een bewindvoerder zou worden toegewezen, die voor de kosten vervolgens een beroep doet op de bijzondere bijstand. De implementatie heeft ertoe geleid dat de totale kosten van beschermingsbewind en budgetplus degressief toenemen ten opzichte van progressieve stijging van de kosten van beschermingsbewind bij ongewijzigd beleid.
Aanvullende inkomensondersteuning, regulier
Het aantal huishoudens dat in een jaar één of meerdere bedragen bijzondere bijstand of een minimaregeling heeft ontvangen is afgenomen. De belangrijkste vergoedingen die zijn afgenomen, zijn Sport, cultuur en recreatie Volwassen en Kinderen en diplomazwemmen. De afname is respectievelijk 40% (van 1.377 naar 828), 35% (van 507 nar 331) en 26% (van 81 naar 60). Deze afname is toe te schrijven aan corona, omdat onder andere sportverenigingen, cultuurcentra, buurthuizen en zwembaden een groot deel van het jaar hun activiteiten niet mochten aanbieden.
Schulddienstverlening
In 2020 is gewerkt aan de totstandkoming van een samenwerking met Rabobank, Malkander, Werkkracht en gemeente. Het doel van deze samenwerking is om schulden bij de werkende inwoners terug te dringen. Het is de bedoeling dat werkgevers hier een belangrijke rol in gaan spelen.
Het aantal huishoudens dat zich nieuw gemeld heeft voor schulddienstverlening is achtergebleven bij de verwachting. Gemeld hebben zich 345 huishoudens ten opzichte van een verwachting van 400 huishoudens. Dit is een landelijke trend en heeft ook te maken met corona.
In 2020 is gewerkt aan de totstandkoming van een samenwerking met Rabobank, Malkander, Werkkracht en gemeente. Het doel van deze samenwerking is om schulden bij de werkende inwoners terug te dringen. Het is de bedoeling dat werkgevers hier een belangrijke rol in gaan spelen.
Overige dienstverlening
De afdeling Inkomen, Aanvullende inkomensondersteuning en Schulddienstverlening was ook verantwoordelijk voor de uitvoering van de mantelzorgwaardering. In 2020 is het proces mantelzorgwaardering gerobotiseerd en overgeheveld naar publiekszaken.