Ontwikkelingen Wmo
Transformatie en ombuigingen
Het aantal klanten dat gebruik maakt van een Wmo-voorziening neemt de afgelopen jaren gestaag toe. Dat zien we ook in 2020. Het bieden van de juiste ondersteuning aan de juiste mensen binnen de beschikbaar gestelde budgetten blijft daarbij een uitdaging. In 2020 zijn we daarin geslaagd (zie 'Wat heeft het gekost?'), mede door het geven van invulling aan de vastgesteld ombuigingsmaatregelen. Zo is bijvoorbeeld aandacht besteed aan het versterken van de regiefunctie door passend indiceren. Het gevolg hiervan is een gemiddeld lagere indicatie per cliënt. Dat heeft niet geleid tot extra klachten en bezwaren en een lagere cliënttevredenheid. Ook vertoont de verhouding specialistische vs. reguliere begeleiding een licht dalende trend, waarmee we een verschuiving van zwaardere naar lichtere ondersteuning realiseren. Daarnaast is de ombuigingsmaatregel ‘Van Wmo naar Wlz’ inmiddels succesvol afgerond.
Wonen-zorg ouderen
Nederland vergrijst en Ede ook. Deze vergrijzing heeft grote consequenties. Zoals een toename van dementie onder senioren en de stijging van alleenstaande huishoudens van 75+-ers. Dat vraagt de komende jaren om voldoende zorgplekken in verpleeghuizen en gekwalificeerd personeel. Maar ook dat mensen langer en veilig zelfstandig kunnen wonen met hulp van hun sociale netwerk of mantelzorgers en - waar nodig - passende ondersteuning vanuit de Wmo.
De gemeente is in 2020 gestart met een woonzorg-analyse voor senioren. Met de uitkomsten van deze analyse in 2021 kunnen we onderbouwde keuzes maken op de snijvlakken van de beleidsterreinen van wonen, zorg en welzijn voor senioren in de gemeente Ede.
Domeinoverstijgend (Wmo-Zvw-Wlz)
Het zorglandschap in Nederland kent drie grote wetten: de Wmo, de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz). Deze wetten sluiten onvoldoende op elkaar aan, waardoor er in de praktijk problemen (kunnen) ontstaan voor inwoners.Vanuit die invalshoek hebben we, in afstemming met VWS, met Opella, zorgverzekeraar Menzis en zorgkantoor Menzis het experiment domeinoverstijgend samenwerken (DOS) opgestart. Doel van het experiment is het verbeteren van de kwaliteit van leven en de zorg voor kwetsbare ouderen in de gemeente Ede. Een landelijke evaluatie uit 2020 toont aan dat het experiment een positief effect heeft op (het welbevinden van) cliënten en familieleden. Daarnaast voorkomen we aantoonbaar (substantiële) kosten binnen de Wlz. Gemeente Ede wordt door VWS gecompenseerd voor de extra gemaakte kosten vanuit de Wmo. De bedoeling is om dit experiment te continueren en daar waar mogelijk uit te breiden.
Passende woonplekken
BW en MO zijn tijdelijke voorzieningen, waarna de cliënt weer zelfstandig gaat wonen en ‘mee doet’ in de maatschappij. Oftewel een eigen passende woonplek midden in de maatschappij. Veelal is daarbij nog ambulante begeleiding benodigd. Om dit te realiseren zetten we in op vernieuwende woonvormen en op meer goedkope (huur)woningen.
De aanpak van dak- en thuisloosheid staat ook landelijk hoog op de politieke agenda. Het ministerie van VWS heeft eenmalig 200 miljoen euro beschikbaar gesteld om dak- en thuisloosheid terug te dringen. Ede heeft in 2020 middelen aangevraagd door het indienen van het plan van aanpak ‘Iedereen een eigen passende woonplek’. Daarmee heeft Ede € 3,5 miljoen binnen weten te halen, inclusief € 1,1 miljoen om twee locaties in Ede te transformeren naar sociale huur.
Maatschappelijke Opvang
We hebben voorbereidingen getroffen voor de renovatie van gebouw 17 (sociaal pension), om deze toekomst proof te maken en meer geschikt voor buitenslapers.
We ontwikkelen woonvormen door zoals Next Level en andere zelfstandige woonvormen, zodat mensen eerder uit de maatschappelijke opvang kunnen verhuizen.
Ook hebben we mogelijkheden verkend en voorbereidingen getroffen voor woonvormen voor een deel van de buitenslapers die om uiteenlopende redenen niet in reguliere zorg- of opvangplekken willen of kunnen verblijven Voor 2020/2021 betreft het een tijdelijke oplossing. Er wordt gewerkt aan een structurele oplossing voor deze buitenslapers (in de praktijk 5 tot 15 personen). De opgave om buitenslapers een passende plek te bieden dan wel overlast van deze groep te voorkomen vraagt om een integrale benadering. Hierbij zijn Veiligheid, Wonen & Ruimte en Zorg betrokken.
Vanaf april 2019 vindt de toegang MO vanuit de gemeente plaats. In 2020 is de toegang verder geprofessionaliseerd, mede door het versterken van de afstemming tussen het team toegang MO, de afdeling Wmo en Beleid Sociaal Domein.
Corona
De coronacrisis heeft grote impact gehad op klanten die ondersteuning vanuit de Wmo hadden, maar ook op aanbieders. Door het (tijdelijk) stopzetten van de dagbesteding tijdens de eerste golf is een aantal kwetsbare ouderen er qua zelfredzaamheid op achteruit gegaan, ook qua gezondheid. Er was sprake van relatief veel/meer eenzaamheid. Ook partners en mantelzorgers hebben het zwaar gehad. Vanaf mei 2020 zijn of alle dagbestedingsactiviteiten weer volledig opgestart (rekening houdend met de richtlijnen van het RVM) of gedeeltelijk (kleinere groepen, extra locaties), waar mogelijk aangevuld met alternatieve vormen.
Daarnaast heeft een beperkt aantal klanten minder (vaak) gebruik gemaakt van thuisondersteuning. Begeleiding is gewoon gecontinueerd, veelal digitaal.
Aanbieders zijn in 2020 gecompenseerd voor omzetverlies of voor gemaakte meerkosten ten gevolge van corona.
Ontwikkelingen Jeugd
Het jaar 2020 was naast het jaar waarin de coronacrisis ons als gemeente, het onderwijs en de aanbieders van jeugdhulp voor grote uitdagingen heeft gesteld, ook het jaar waarin ondanks die crisis nog hard gewerkt is aan het verbeteren van het stelsel voor jeugdhulp. Het uitvoeringsplan jeugd en onderwijs en de daarin opgenomen transformatiedoelen hebben ondanks de crisis zoveel als mogelijk centraal gestaan. Een enorme prestatie van zowel onze partners in het jeugdhulp domein, onze professionals in de uitvoering (ST, TTJ en CJG) als alle ondersteuning vanuit beleid en zorgadministratie.
Gelderse Verbeteragenda Jeugdbescherming
Aan het begin van het jaar is naar aanleiding van het kritische rapport van de Inspectie een Gelderse verbeteragenda Jeugdbescherming opgesteld. Deze Gelderse agenda was en is een mooie steun in de rug en dus een extra stimulans voor de Edese pilot Jeugdbescherming Dichterbij. Alle veiligheidspartners werken in deze pilot aan het verkorten van de keten waardoor jeugdigen in onveilige opvoed- en opgroeisituaties eerder en effectiever geholpen worden.
Sluiting Hoenderloo Groep en de Kop van Deelen
Ook werd in maart 2020 bekend dat de jeugdzorginstelling Hoenderloo Groep (alsmede de Kop van Deelen) als gevolg van financiële problemen en aanhoudende kritiek op de kwaliteit van de zorg haar deuren moest sluiten. In de loop van het jaar zijn alle daar verblijvende jeugdigen overgeplaatst naar andere locaties. Deze sluiting, die tot veel (politieke) onrust heeft geleid, is echter niet alleen negatief geweest. Veel jeugdigen zijn door deze sluiting geplaatst in kleinschalige voorzieningen in de eigen regio.
Onderzoek naar tekorten op jeugd
In de landelijke lobby voor structureel meer middelen voor jeugdhulp is in 2020 ook een belangrijke stap gezet. Eind van het jaar is het onderzoeksrapport 'Stelsel in groei' gepubliceerd. Onderzoeksbureau AEF concludeert in dat rapport dat gemeenten jaarlijks zo’n € 1,7 miljard meer uitgeven aan jeugdhulp dan dat ze aan middelen vanuit het Rijk ontvangen. Op basis van dit rapport worden met het Rijk gesprekken gevoerd over een combinatie van structureel extra budget en maatregelen om de jeugdwet financieel beheersbaar te maken. Als Ede leveren we vanuit de G40 gemeenten en namens de VNG een bijdrage aan deze gesprekken.
Nieuwe inkoopstrategie
Om de toegang breder te kunnen faciliteren en daardoor hun regierol te versterken is medio 2020 een nieuwe inkoopstrategie voor jeugdhulp ontwikkeld. Een belangrijk verschil ten opzichte van de huidige inkoopstrategie is dat er binnen de nieuwe strategie gewerkt wordt met vijf segmenten en dat er meer samenhang ontstaat tussen lokale toegang, leveranciersmanagement, contract en wijze van bekostiging. Dit bevordert de sturing en regierol van gemeenten en ontstaat er meer grip op het groeiend jeugdhulpgebruik.
Governance en Norm voor Opdrachtgeverschap
Naar aanleiding van en als reactie op de Kamerbrief van november 2019 is door de VNG een Norm voor Opdrachtgeverschap (NvO) vastgesteld. Met deze NvO erkennen gemeenten dat voor sommige vormen van jeugdhulp regionale en bovenregionale samenwerking vereist is. Bestuurlijk en ambtelijk is Ede nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van deze norm. In 2021 zal deze voor Ede en de jeugdhulpregio Foodvalley worden voorgelegd aan college en Raad.
Transformatie en ombuigingen
Zoals al eerder gemeld is ondanks de coronacrisis ook veel werk doorgegaan. De ombuigingsmaatregelen gericht op de verwijzingen vanuit medische specialisten is uitgevoerd. Er is actief regie gevoerd op uitstroom naar de Wet Langdurige Zorg (Wlz). Actieve regie heeft bovendien geleid tot het voorkomen van meerdere uithuisplaatsingen en een betere doorstroom naar de Wmo bij 18+. Het aantal jeugdigen in verblijf is hiermee in 2020 verder afgenomen.
In september is in het kader van de transformatie van verblijf ook het Sterk Lokaal Netwerk opgericht. Hiermee wordt samen met partners in Ede gewerkt aan enerzijds het verder voorkomen van uithuisplaatsingen en anderzijds als dit toch niet voorkomen kan worden het zo nabij mogelijk plaatsen van de jeugdige.
Halverwege 2020 is ook de voorbereiding en inrichting van de schoolpilots weer verder opgepakt. De voortgang daarvan werd bij de start van de coronacrisis en de sluiting van de scholen in maart volledig stilgelegd. Afhankelijk van de duur van de tweede lockdown worden de pilots in 2021 uitgevoerd.
Het aantal uren voor de Specialistische Ondersteuners Jeugd (SOJ) bij huisartsen is in 2020 verder uitgebreid. Met huisartsen zijn afspraken gemaakt over de brede inzet van deze SOJ’ers en de samenwerking met de Sociaal Teams en het Toegangsteam Jeugd.
Jeugdbescherming Dichterbij
Naast dat er bovenregionaal gewerkt wordt aan een Gelderse Verbeteragenda Jeugdbescherming, neemt Ede binnen jeugdhulpregio Foodvalley ook deel aan één van de zes landelijke pilots om de samenwerking in de jeugdbeschermingsketen te verbeteren. Het doel is om deze keten te verkorten en te transformeren van een estafettemodel naar een netwerkmodel. Een jeugdige wordt niet van de ene naar de andere organisatie overgedragen maar de organisaties werken samen rondom de jeugdige. Het resultaat is dat jeugdigen en gezinnen sneller en effectiever worden geholpen en dat het aantal beschermingsmaatregelen hierdoor af gaat nemen.