Grote projecten

In deze paragraaf gaan we in op de impact van de we de decentralisatie van taken op gebied van jeugd, participatie en zorg per 1 januari 2015 en de daaruit voortkomende transformatieopgave.

De opgave en ontwikkelingen
Na een transitieperiode waarin de nieuwe taken zijn geïmplementeerd, zagen we de kosten stijgen en vraagt de transformatie veel inspanning. In het Bestuursakkoord 2018-2022 is een duurzaam financieel perspectief als kader mee gegeven.

Door ombuigingen in de afgelopen jaren zijn oplopende taakstellingen geraamd tot en met het jaar 2022 van in totaal € 11,0 miljoen. De rode draad hierin betreft het versterken van sociale basis, toegang en regie. In oktober 2020 is uw raad via een afzonderlijk memo over de voortgang geïnformeerd. Tot en met 2020 is 5,1 miljoen aan ombuigingen gerealiseerd.

Aanvullend is bij de Programmabegroting 2021-2024 besloten tot oplopende ombuigingen richting het jaar 2024 voor een totaal bedrag van € 650,000 toe te voegen. De totale financiële opgave voor het duurzame financiële perspectief bedraagt hiermee € 11,6 miljoen.

Als richtlijn voor de transformatie en het maatregelenpakket heeft onze gemeente zes leidende principes opgesteld. De leidende principes 'niemand is normaal' en 'informele ondersteuning is duurzaam' vatten onze visie ten aanzien van het sociaal domein samen. In deze principes ligt besloten dat incidenten en moeilijkheden inherent zijn aan ons bestaan en in de meeste gevallen heel goed opgevangen kunnen worden door het eigen netwerk. Dat willen wij stimuleren. Uiteraard zijn er ook situaties waarin professionele steun wel nodig is. De ondersteuning die wij dan bieden is naast kwalitatief sterk efficiënt en gericht op zelfstandig functioneren en zorgt ervoor dat basisvoorwaarden eerst op orde zijn. Dit alles regelen we door de regie bij onszelf te houden en als gemeente aan zet te zijn en te werken in partnerschappen met aanbieders die onze visie onderschrijven.

Richting de Perspectiefnota 2022-2025 brengen we naast de inhoudelijke voortgang ook de financiële effecten in beeld. Ingeboekte taakstellingen passen we waar nodig aan, aan het geactualiseerde beeld en doen indien nodig aangepaste ombuigingsvoorstellen om binnen het duurzame financiële kader van uw raad te blijven.

Uitvoeringsplan transformatie
5 november 2020 is het ‘Beleidskader transformatie sociaal domein’ vastgesteld, waarna het college van B&W in januari 2021 het bijbehorende uitvoeringsplan heeft vastgesteld. Hierin liggen de ambities en beoogde resultaten vast waarop we de komende jaren monitoren en bijsturen.

Fonds impuls sociaal domein
Middels het besluit 'Versterken Kracht van Ede' is eind 2016 voor de transformatie een impuls sociaal domein beschikbaar gesteld voor activiteiten gericht op transformatie. Eind 2020 bedraagt dit fonds nog circa € 1,0 miljoen, waarvan de helft beschikbaar is voor het transformatieprogramma jeugd (regio). Op basis van de uitkomsten van het actieprogramma “Versterken sociale basis” wordt ingezet op een duurzame koers waarbij we de inzet van nieuwe instrumenten verkennen en de inzet van bestaande voorzieningen evalueren. Op basis van het huidige financiële kader betekent dit ook dat er ingezet zal worden op her alloceren van middelen.

Mijlpalen en aandachtspunten komende periode

1.   Monitoren transformatie- en financiële opgave sociaal domein.
2.   Lobby bij het Rijk.
3.   Monitoren duurzaam financieel perspectief.
4.   Invoering woonplaatsbeginsel jeugd.
5.   Herziening verdeelmodellen sociaal domein.
6.   Uitname Wlz-budget bij beschermd wonen.
7.   Temporisering decentralisatie Beschermd wonen.

Risico's
Het bijsturen gaat niet met één druk op de knop. Het sociaal domein is complex, de context is complex, we werken op verschillende niveaus (bovenregionaal, regionaal en lokaal), er zijn diverse actoren en spelers en oorzaak en gevolg zijn vaak lastig te bepalen. Belangrijk gegeven is ook dat we de toegang tot zorg niet volledig in eigen hand hebben (een groot deel van de toegang tot jeugdzorg verloopt via huisartsen). Grote systeemveranderingen doorlopen nooit een geplande route. Dit maakt dat rekening wordt gehouden met een grotere bandbreedte van de risico inschatting. Ook de effecten van vergrijzing, langer thuis wonen, aanzuigende werking door invoering abonnementstarief Wmo en autonome ontwikkelingen jeugdzorg vergroten dit risico. Het risico op verdeeleffecten op de rijksinkomsten is verdwenen nu de voorlopige uitkomsten bekend zijn geworden. Voor Jeugd wordt een wijziging 'woonplaatsbeginsel' ingevoerden voor Wmo is het door-decentraliseren van centrum-gemeentelijke middelen getemporiseerd met een start in 2023. De compensatie voor prijs- en volumewijzigingen is vanaf 2021 lager dan de percentages die we geacht worden te vergoeden en de re verwachten volumegroei. Overleg hierover met onder andere de VNG is gestart.

Top 3 risico’s