De impact van corona op maatschappelijke ondersteuning
De maatschappelijke ondersteuning in 2020 stond logischerwijs in het teken van de coronacrisis. De crisis had grote impact op welzijnswerk, jongerenwerk, jeugdpreventie, mantelzorg, vrijwilligersorganisaties, inclusie, inburgering etc.
In de eerste plaats was de impact groot omdat de crisis leidde tot een nieuwe, grotere vraag van inwoners om ondersteuning. Eenzaamheid, psychische problematiek en (zorgen over) armoede namen toe. Vanuit onze samenwerkingspartners in de sociale basis, zoals bewonersinitiatieven, buurthuizen en vrijwilligersorganisaties, krijgen wij signalen dat de vraag aan deze organisaties toeneemt. Ook steeds meer data onderschrijven deze ontwikkeling.
Aan de andere kant leidden de maatregelen ertoe dat organisaties andere werkwijzen moesten ontwikkelen en beperkt werden in hun pogingen om deze inwoners te bereiken. Het aantal vrijwilligers stond, na een aanvankelijke toename, juist onder druk. Vanuit voorzichtigheid zijn met name oudere vrijwilligers minder inzetbaar. Ook de mogelijkheden om eenzaamheid te bestrijden en in contact te komen met inwoners zijn door de huidige maatregelen juist beperkt.
Toch zagen we in onze sociale basis in Ede een grote veerkracht, bereidheid en creativiteit ontstaan onder onze inwoners, vrijwilligers, mantelzorgers en professionele organisaties. Partijen bundelden de krachten in het platform informele zorg en boden inwoners in quarantaine waar mogelijk ondersteuning. Als gemeente hebben wij deze partijen ondersteund, mede aan de hand van het actieprogramma Versterken Sociale basis en door middel van COVID steunregelingen, zoals:
- Een COVID steunregeling voor vrijwilligersorganisaties jeugd (zoals de scouting en speeltuinverenigingen).
- Subsidie voor extra jeugd- en jongerenwerk voor een periode van 6 maanden met het oog op eenzaamheid en verveling als gevolg van corona.
- Een budget van € 12.000 voor jeugdactiviteiten in de kerstvakantie.
- Extra ondersteuning van buurt-, wijk-, en dorpshuizen met een aparte COVID steunregeling.
- Tijdelijke verruiming van de (telefonische) bereikbaarheid van Malkander.
De coronacrisis had in 2020 specifiek veel invloed op jeugdigen in Ede. Er waren meer jongeren die zich verveelden en die gevoelens van eenzaamheid hebben ervaren. Organisaties, zoals jongerenwerk, zijn zo veel mogelijk gestimuleerd om activiteiten voor jongeren te organiseren (passend binnen de op dat moment geldende maatregelen). De partners uit de wijk hebben dit samen opgepakt en de gemeente stelde extra middelen beschikbaar voor het jongerenwerk. Tijdens de kerstvakantie organiseerden jongerenorganisaties samen met de gemeente leuke activiteiten voor jongeren onder de noemer ‘Winter Chills’.
Daarnaast zijn de reguliere werkzaamheden van alle organisaties die actief zijn op het gebied van jeugdpreventie gewoon doorgegaan, al dan niet op een andere manier. Zo zijn er diverse webinars en digitale activiteiten voor inwoners georganiseerd. Professionals hebben zich flexibel opgesteld en hebben bijvoorbeeld buiten met een ouder met een opvoedvraag afgesproken of zijn samen gaan wandelen. Ondersteuning en begeleiding is doorgegaan. Ook jongerenwerkers hebben zich steeds zo snel mogelijk aangepast aan de dan geldende maatregelen. Op die manier zijn zo veel mogelijk ouders, kinderen en jongeren ondersteund en bereikt.
Als gevolg van de coronamaatregelen heeft de vestiging van statushouders in Ede noodgedwongen een tijd op een laag pitje gestaan. Reizen met het OV werd afgeraden, waardoor statushouders niet konden afreizen uit opvanglocaties. Door de sluiting van de detailhandel en winkels konden statushouders geen huisraad kopen en een huis in gebruik nemen en door het contactverbod is het een tijd niet mogelijk geweest hen te begeleiden bij de eerste huisvesting. Het jaar werd uiteindelijk toch afgesloten met een overrealisatie van 10 vestigingen. Tijdens de eerste lockdown hebben wij tot slot met maatschappelijke organisaties als Malkander, Lindenhout en de scholen, activiteiten ontwikkeld voor jonge statushouders.
Versterken Sociale Basis
We ontwikkelden in 2020 het actieprogramma Versterken van de sociale basis in Ede. Als gevolg van corona hebben we het participatief traject in de wijken moeten omzetten naar een digitaal traject, waarin vele professionals en vrijwilligers hebben geparticipeerd. Het resultaat hiervan is een breed gedragen actieprogramma met zes actielijnen en zes uitgangspunten. Actielijnen en uitgangspunten die allen bijdragen aan de missie van ons actieprogramma: het welzijn van onze inwoners behouden of verhogen en voorkomen van (grotere) problemen. Met het vaststellen van het actieprogramma in september en het borgen van de sociale basis als één van de programmalijnen in de transformatie sociaal domein, staat de sociale basis stevig op de kaart.
Preventieve maatschappelijke ondersteuning
In 2020 werkten we verder aan de verschuiving van en gelijkwaardige samenwerking met formele en informele zorg. Dit kreeg vorm in het actieprogramma, maar ook door de concrete uitwerking van de ombuigingsmaatregel laagdrempelige ontmoetingsplekken. De twee pilots die hierop lopen staan inmiddels in de startblokken. Zodra de coronamaatregelen het toelaten, start een voorliggend, informeel aanbod in De Schakel in Lunteren en De Meerpaal in Ede Zuid.
In 2020 is daarnaast een leertraject samen met Maatschappelijk Werk Ede (Opella en Stimenz) en de Gemeente Ede gestart. Het doel is onder andere om meer zicht te krijgen op de effecten van de ondersteuning van maatschappelijk werk en de preventieve werking.
Mantelzorg
In 2020 is de ombuigingsmaatregel 'herzien thuis-ondersteuning mantelzorg' uitgewerkt. Uit de gehouden marktconsultatie is gebleken dat er in de markt geen interesse is om deze dienst binnen de CAO Schoonmaak uit te voeren. De gevolgen hiervan zijn verder betrokken bij de ombuigingsmaatregelen.
De gemeente heeft als één van 10 gemeenten in Nederland deelgenomen aan de pilot Logeerzorg, waarbij we de planbare tijdelijk overname van zorg in een verpleeghuis wilden stimuleren. In maart is, in afstemming met alle betrokken partijen en het ministerie van VWS, vanwege de coronamaatregelen besloten om de pilot stil te leggen tot het moment deze in 2021 weer opgestart kan worden.
Sociaal Teams
Eind 2019 en begin 2020 is de positionering van het sociaal team geëvalueerd. Ondanks dat de verschuiving van de focus heeft geleid tot duidelijkere positionering van de Sociaal Teams, kwam uit de evaluatie een aantal knelpunten naar voren (verloop/verzuim/dubbele registratie). Dit heeft ertoe geleid dat, in goede samenspraak met de ketenpartners, de medewerkers van de Sociaal Teams in 2020 in zijn dienst gekomen van de gemeente.
Preventieve jeugdhulp
Het uitvoeringsplan Jeugd bij het Beleidsplan Jeugd & Onderwijs is in 2020 vastgesteld. Hierin zijn doelen en resultaten opgenomen. Er is - naast de impact van corona - ook veel aandacht geweest voor de speerpunten van het CJG: echtscheiding en psychische problematiek. Zo is er nieuw preventief aanbod op deze thema’s tot stand gekomen. Het CJG heeft in 2020 actief verbinding gemaakt en samengewerkt met vindplaatsen van ouders in de wijken, zoals speeltuinverenigingen en kinderboerderijen. Ook de samenwerking met de andere vindplaatsen is gecontinueerd en versterkt.
Doe en leerplaats Ede Zuid - mEdemakers
Ook voor de medewerkers en deelnemers van de Doe- en leerplaats stond 2020 in het teken van de coronacrisis. Zij bleven in contact met inwoners en ondersteunden veel gezinnen met raad en daad. Dit deden zij aan de hand van vier speerpunten: basis op orde, plezierig wonen, perspectief voor jongeren en meedoen en samen werken aan gezondheid.
Daarnaast bogen wij ons in 2020 over de verduurzaming van de Doe- en leerplaats in Ede Zuid; hoe kunnen we dit bewonersinitiatief structureel ondersteunen als maatschappelijke partners? Dit kreeg vorm in een nieuwe samenwerking onder de vlag 'mEdemakers Ede Zuid'. De mEdemakers Ede Zuid (bestaande uit Woonstede, Malkander, Cultura, Sportservice Ede, Werkkracht, gemeente Ede) willen bereiken dat ze nog beter werken vanuit en aansluitend op de bewonersvraag. Hiervoor hebben de mEdemakers een samenwerkingsovereenkomst opgesteld die zij naar verwachting in het eerste kwartaal 2021 ondertekenen.
Onafhankelijke inwoners Ondersteuning (OIO)
Vanaf 2020 werd onafhankelijke Inwonersondersteuning (voorheen onafhankelijke cliëntondersteuning) in Ede uitgevoerd door Stimenz. Bij OIO gaat het in de kern om het helpen verhelderen van de (hulp)vraag van de inwoner èn zijn netwerk, het uitzoeken wat nodig is en het ondersteunen bij het krijgen van passende ondersteuning en zorg binnen het sociaal domein.
Aanvullend op deze reguliere taak heeft de gemeente samen met Stimenz succesvol een subsidieaanvraag ingediend voor een 'Koploperstraject Cliëntondersteuning'. Binnen Koploperprojecten zetten koplopers in op het ontwikkelen van gespecialiseerde cliëntondersteuning voor specifieke groepen inwoners. Het twee jaar durende koploperschap wordt eveneens door Stimenz gecoördineerd. Een projectgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de Gemeente Ede, Stimenz, Malkander (welzijnsorganisatie), COSBO-Ede (centraal orgaan samenwerkende bonden voor ouderen) en Vluchtelingenwerk werkt mee in de uitvoering van het koploperschap. Zij richtten zich onder andere op effectieve samenwerking tussen informele en formele ondersteuners en drie focusgroepen (inwoners met een niet-westerse achtergrond, Dak- en Thuislozen (met een psychiatrische beperking) en ouderen).
Inclusie
Ons inclusiebeleid kenmerkte zich ook in 2020 door aandacht voor zowel de fysieke als de sociale aspecten van onze samenleving. Samen met de Koplopers Inclusie Ede (ervaringsdeskundigen) besteedden we allereerst veel aandacht aan de toegankelijkheid van de openbare ruimte en de dienstverlening door de gemeente Ede. In de openbare ruimte stimuleerden we Inclusief Ontwerpen en betrokken we ervaringsdeskundigen bij herinrichtingsplannen, zoals bijvoorbeeld de Telefoonweg. Bij de dienstverlening door de gemeente Ede zorgen we specifiek voor voorzieningen voor mensen met een auditieve beperking. Met oog op de sociale aspecten, ondersteunden we initiatieven als Fierce om jongeren met een LHBTI-achtergrond te faciliteren zichzelf te uiten en Onderling Sterk om mensen met een verstandelijke beperking te stimuleren zelfstandig aan de maatschappij deel te nemen. De gemeente Ede heeft tot slot, samen met de Koplopers Inclusie, veel georganiseerd in de Week van de Toegankelijkheid (5 - 9 oktober).
Inburgering en maatschappelijke begeleiding statushouders
Het wetsvoorstel voor de nieuwe Wet Inburgering is behandeld in de Tweede Kamer en daarna vastgesteld. In het najaar van 2020 heeft de minister op aandringen van partijen die uitvoering aan de nieuwe wet moeten geven, de ingangsdatum van de wet voorlopig verschoven naar 1 januari 2022. Dit betekent dat iedereen die zich tot die datum in Ede vestigt, onder de oude wetgeving moet inburgeren. Ondanks het verschuiven van de ingangsdatum van de nieuwe wet, hebben wij samen met de netwerkpartners beter aansluitende werkprocessen ontwikkeld om ook in de overgangsperiode (2021) statushouders zo efficiënt mogelijk te laten inburgeren.
Volwasseneneducatie
De samenwerking tussen de gemeenten in de arbeidsmarktregio Foodvalley is opnieuw voor vier jaren in een samenwerkingsovereenkomst geborgd (2021 t/m 2024).
Centrumgemeente Ede heeft samen met de andere gemeenten in de arbeidsmarktregio Foodvalley gewerkt aan een nieuw regioplan inzake aanpak laaggeletterdheid. Dit plan wordt in het eerste kwartaal van 2021 vastgesteld.